τοὺς δὴ τοιούτους τίς ἂν λόγος μεταρρυθμίσαι; οὐ γὰρ οἷόν τε ἢ οὐ ῥᾴδιον τὰ ἐκ παλαιοῦ τοῖς ἤθεσι κατειλημμένα λόγῳ μεταστῆσαι· ...οὐ γὰρ ἂν ἀκούσειε λόγου ἀποτρέποντος οὐδ' αὖ συνείη ὁ κατὰ πάθος ζῶν· τὸν δ' οὕτως ἔχοντα πῶς οἷόν τε μεταπεῖσαι; ὅλως τ' οὐ δοκεῖ λόγῳ ὑπείκειν τὸ πάθος ἀλλὰ βίᾳ. δεῖ δὴ τὸ ἦθος προϋπάρχειν πως οἰκεῖον τῆς ἀρετῆς, στέργον τὸ καλὸν καὶ δυσχεραῖνον τὸ αἰσχρόν. (Ηθικά Νικομάχεια Κ)
Ποιά ομιλία μπορεί να μετατρέψει τέτοιους (παραδομένους στα πάθη) ανθρώπους; Είναι αδύνατον ή τουλάχιστον δύσκολο να ξεριζώσει κάποιος με λόγια ελαττώματα ριζωμένα από πολύ καιρό στην ψυχή.
...Γιατί εκείνος που ζει παραδομένος στα πάθη δεν ακούει τους συμβουλευτικούς λόγους αυτού που τον αποτρέπει από το κακό, αλλά ούτε και είναι ικανός να τους νιώσει. Πως μπορεί λοιπόν να τον μεταπείσει κάποιος; Γενικά φαίνεται πως τα πάθη δεν περιορίζονται με συμβουλές αλλά με τη βία. Γι' αυτό και πρέπει να προϋπάρχει ήθος, κατά τρόπο συγγενικό με την αρετή, που να αγαπά το καλό και να αηδιάζει με το κακό.
...Γιατί εκείνος που ζει παραδομένος στα πάθη δεν ακούει τους συμβουλευτικούς λόγους αυτού που τον αποτρέπει από το κακό, αλλά ούτε και είναι ικανός να τους νιώσει. Πως μπορεί λοιπόν να τον μεταπείσει κάποιος; Γενικά φαίνεται πως τα πάθη δεν περιορίζονται με συμβουλές αλλά με τη βία. Γι' αυτό και πρέπει να προϋπάρχει ήθος, κατά τρόπο συγγενικό με την αρετή, που να αγαπά το καλό και να αηδιάζει με το κακό.
Ο Αριστοτέλης μας λέει πως το πάθος δεν είναι μια απλή συνήθεια που μπορούμε εύκολα να την κόψουμε. Και οι λεκτικές παραινέσεις δεν αρκούν. Οι ρίζες του είναι πολύ βαθιές για να τις ξεριζώσει ο λόγος. Εξάλλου οι περισσότεροι γνωρίζουν τις συνέπειες των παθών τους, αλλά αυτή η γνώση από μόνη της δεν επαρκεί για να σταματήσουν. Οπότε λοιπόν ο φιλόσοφος προτείνει αντί των συμβουλών τη βία, δηλαδή τον εξαναγκασμό. Μιας και ο παθών δεν δύναται από μόνος του να απαλλαγεί από τα πάθη του. Ο εξαναγκασμός δεν νοείται εδώ τόσο ως τιμωρία, αλλά κυρίως ως βοήθεια.
Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της βοήθειας εναντίον των παθών, είναι να υπάρχει ήθος που να ρέπει προς το καλό και να αποστρέφεται το κακό. Δηλαδή αν κάποιος είναι πωρωμένος με κακό, και δεν του αρέσει το καλό, τότε δεν πρόκειται να απαλλαγεί από κανένα πάθος. Το πάθος επιφέρει το κακό. Οπότε η προσπάθεια καλυτέρευσης είναι προσπάθεια πλησιάσματος και ταύτισης με το καλό.
Σίγουρα, το απόσπασμα αυτό του Σταγειρίτη φιλοσόφου, εύκολα θα πει κανείς πως ταιριάζει στους πολιτικούς μας, που παραδομένοι στο πάθος της φιλαργυρίας δεν έχουν κανέναν ηθικό πλέον φραγμό, στους οποίους πρέπει να ασκηθεί βία για να αλλάξουν μυαλά. Ωστόσο ισχύει και για εμάς που τους ψηφίζουμε...
Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της βοήθειας εναντίον των παθών, είναι να υπάρχει ήθος που να ρέπει προς το καλό και να αποστρέφεται το κακό. Δηλαδή αν κάποιος είναι πωρωμένος με κακό, και δεν του αρέσει το καλό, τότε δεν πρόκειται να απαλλαγεί από κανένα πάθος. Το πάθος επιφέρει το κακό. Οπότε η προσπάθεια καλυτέρευσης είναι προσπάθεια πλησιάσματος και ταύτισης με το καλό.
Σίγουρα, το απόσπασμα αυτό του Σταγειρίτη φιλοσόφου, εύκολα θα πει κανείς πως ταιριάζει στους πολιτικούς μας, που παραδομένοι στο πάθος της φιλαργυρίας δεν έχουν κανέναν ηθικό πλέον φραγμό, στους οποίους πρέπει να ασκηθεί βία για να αλλάξουν μυαλά. Ωστόσο ισχύει και για εμάς που τους ψηφίζουμε...
