Μιας και στις πανελλήνιες εξετάσεις έβαλαν στο άγνωστο κείμενο Θουκυδίδη, ας θυμίζω κάτι που είχε γράψει στην «Παθολογία»:
ῥᾷον δ’ οἱ πολλοὶ κακοῦργοι ὄντες δεξιοὶ κέκληνται ἢ ἀμαθεῖς ἀγαθοί, καὶ τῷ μὲν αἰσχύνονται, ἐπὶ δὲ τῷ ἀγάλλονται. (Γ' 82.7)
(Οι περισσότεροι άνθρωποι ευκολότερα νομίζονταν επιτήδειοι όταν είναι κακούργοι, παρά ενάρετοι όταν δεν ξέρουν από αυτά. Και ντρέπονται για το δεύτερο ενώ για το πρώτο καμαρώνουν.)
Μέσα σε πολλά καταντήματα τότε (στην εποχή του πελοποννησιακού πολέμου), οι άνθρωποι έφτασαν στο σημείο όταν έκαναν πονηριές να τους θεωρούσαν ικανούς και επιδέξιους. Κάτι για οποίο καμάρωναν. Ενώ αν δεν έκαναν ρεμούλες και ήταν ενάρετοι, τότε ντρέπονταν!
Αυτό, συνέβαινε τότε. Καμία σχέση με τους σημερινούς απογόνους τους... ή όχι; Κι όμως, εκεί έχουμε καταντήσει σήμερα. Επαινούμε τον πονηρό και προσπαθούμε να γίνουμε κι εμείς οι πονηροί. Το πως θα παρακάμψουμε τους νόμους, το πως θα φάμε τη σειρά του άλλου, το πως θ' αρπάξουμε και το πως θα υπερισχύσουμε. Ενώ αν είμαστε τίμιοι... αισθανόμαστε κοινά ανθρωπάκια, β' κατηγορίας πολίτες...
Τι κρύβεται πίσω από αυτήν την κατάντια; Ένας ατομικισμός, που ενισχύθηκε από μια επίπλαστη οικονομική ευμάρεια με παράλληλη καταρρέουσα συλλογικότητα. Με την ατομική συνείδηση να προτάσσεται ως... άμυνα μπροστά στο κακό κράτος και στους κακούς συμπολίτες! Οι νόμοι είναι για να τους παρακάμπτουμε, που λέει και το σχετικό ρητό. Αυτές είναι δυστυχώς πραγματικές αξίες που διέπουν μια διεφθαρμένη κοινωνία. Και μια διεφθαρμένη κοινωνία κατά συνέπεια, παράγει ανάλογους πολιτικούς...
