οὐδ ̓
αὖ
οἱ
ἀμαθεῖς
φιλοσοφοῦσιν οὐδ ̓ ἐπιθυμοῦσι σοφοὶ
γενέσθαι·
αὐτὸ γὰρ τοῦτό ἐστι χαλεπὸν
ἀμαθία,
τὸ μὴ ὄντα καλὸν κἀγαθὸν μηδὲ
φρόνιμον δοκεῖν αὑτῷ εἶναι ἱκανόν.
οὔκουν ἐπιθυμεῖ ὁ μὴ οἰόμενος ἐνδεὴς
εἶναι οὗ ἂν μὴ οἴηται ἐπιδεῖσθαι.
(Πλάτωνος, «Συμπόσιον» 204)
(Από την άλλη, ούτε οι αμαθείς φιλοσοφούν, ούτε επιθυμούν να γίνουν σοφοί. Διότι αυτό είναι το κακό της αμάθειας, καθώς νομίζουν για τον εαυτό τους, ότι είναι ικανοποιητικό το να μην καλοί, αγαθοί και φρόνιμοι.
Εξάλλου, αυτός που δεν έχει συναίσθηση της ένδειάς του, δεν επιθυμεί εκείνο που δεν νομίζει ότι χρειάζεται.)
Αν δεν αισθάνεσαι καλά και πονάς, δεν θα ψάξεις να βρεις γιατρειά στο πρόβλημά σου; Εννοείται. Δεν θες να συνεχίσεις τη ζωή σου με τους πόνους που ενδεχομένως να επιδεινώσουν μια άσχημη κατάσταση με ολέθριες συνέπειες για την υγεία σου. Θα άφηνες ποτέ το σώμα σου άσιτο, βρώμικο και ατημέλητο; Αυτονόητη και εδώ η απάντηση. Για το πνεύμα σου; Αν ήσουν αμαθής και δεν καταλάβαινες ότι συμβαίνει γύρω σου, θα καθόσουν να σε πιάνει κορόιδο ο κάθε επιτήδειος; Εδώ η αυτονόητη απάντηση εύκολα εκστομίται αλλά δυσκόλως πράττεται!
Τα παραπάνω λόγια της Διοτίμας στο Σωκράτη είναι διαπιστώσεις που παραμένουν πάντα εύστοχες, όσο και επίκαιρες. Οι αμαθείς, συνηθίζουν την αμάθειά τους, και αντί να τη νιώσουν ως ελάττωμα που πρέπει να διορθώσουν, (μιας και διορθώνεται) την αφήνουν να διέπει την αντίληψή και την κρίση τους με δυσάρεστα αποτελέσματα. Είναι δύσκολο το να παραδεχτούν ότι υστερούν σε αντίληψη και γνώσεις που θα τους κάνουν να προσαρμόζονται καλύτερα στο περιβάλλον τους, να αποφεύγουν κακοτοπιές και να οικοδομούν με περισσότερη ασφάλεια τη ζωή τους. Νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα, έχουν άποψη επί παντός επιστητού και εμμένουν σε αυτή και όταν αποτυγχάνουν τους φταίει η τύχη...
Το απόσπασμα δεν το έβαλα για να δείξω (ακόμη μια φορά) το βάθος της σοφίας των αρχαίων μας προγόνων. Αλλά για να τονίσω την πνευματική ένδεια που μας ταλανίζει, σαν «ευρωπαίοι» που θέλουμε να αποκαλούμαστε. Ενώ έχουμε πρόσβαση στο ίντερνετ, την αναλώνουμε είτε με ρητά / εξυπνάδες ή παιχνίδια στο facebook και καθόλου στο διάβασμα. Αντί να διαβάσουμε κανένα βιβλίο, αντί να φιλοσοφήσουμε περπατώντας στα χνάρια των φιλοσόφων, μάθαμε να συμβιώνουμε με την ένδεια σε τέτοιο βαθμό που όχι μόνο δεν μας ενοχλεί, αλλά ούτε την αντιλαμβανόμαστε καν!
Τετριμμένες σκέψεις, αλλά όσο πιο πολύ (ξανα)διαβάζω τους αρχαίους συγγραφείς, τόσο πολύ αντιλαμβάνομαι ότι τετριμμένη κατάντησε και η συνήθεια της ένδειας μας!
