οὐ μὴ φρονήσεθ', οἳ κενῶν δοξασμάτων
πλήρεις πλανᾶσθε, τῇ δ' ὁμιλίᾳ βροτοὺς
κρινεῖτε καὶ τοῖς ἤθεσιν τοὺς εὐγενεῖς;
οἱ γὰρ τοιοῦτοι καὶ πόλεις οἰκοῦσιν εὖ
καὶ δώμαθ'· αἱ δὲ σάρκες αἱ κεναὶ φρενῶν
ἀγάλματ' ἀγορᾶς εἰσιν. οὐδὲ γὰρ δόρυ
μᾶλλον βραχίων σθεναρὸς ἀσθενοῦς μένει·
ἐν τῇ φύσει δὲ τοῦτο κἀν εὐψυχίᾳ.
(Ευριπίδη, Ηλέκτρα 383 - 390)
Δεν θα συνετισθήτε, εσείς οι γεμάτοι με μάταιες προλήψεις
που βρίσκεστε σε πλάνη, να κρίνετε τους ευγενείς ανθρώπους
από τα λόγια και από τη συμπεριφορά τους;
Όπου βρίσκονται τέτοιοι άνθρωποι, προοδεύουν οι πόλεις
και ο ιδιωτικός βίος, ενώ οι ανόητοι
μοιάζουν με αγάλματα για στολισμό των πλατειών. Διότι
ο εύρωστος δεν είναι ανδρειότερος από τον αδύνατον,
η γενναιότης είναι έμφυτος εις την ψυχή.
Ο Ευριπίδης, διά του Ορέστη, απευθύνεται στους θεατές και κατ' επέκταση σε εμάς. Διαπιστώνει την πολιτισμική κατάπτωση και προσπαθεί να αφυπνίσει. Προληπτικοί και πλανεμένοι οι πολίτες, δεν ξεχωρίζουν τους ευγενικούς ανθρώπους από το συνδυασμό των λόγων τους με των πράξεών τους. Η ευγένεια έπαψε να διακρίνεται από τον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Η γενναιότητα είναι έμφυτη αρετή και όχι απλά επιφανειακή ευρωστία.
Πότε προοδεύουν οι πόλεις κατά τον Ευριπίδη; Όταν οι πολίτες αφήσουν κατά μέρος την πλάνη από μεγάλα λόγια και κούφιες ιδέες. Όταν πάψουν να δίνουν βάση στο βερμπαλισμό και το λαϊκισμό. Όταν τους πολιτικούς (και κατ' επέκταση όλους όσους συναναστρέφονται) πάψουν να τους ψηφίζουν λόγῳ του επωνύμου τους και της καταγωγή τους, αλλά για αυτά που λένε και πράττουν. Κοντολογίς, η πρόοδος πηγάζει από την υπευθυνότητα! Μπορεί σήμερα να λέμε ότι έχουμε δημοκρατία και πως αποφασίζει ο λαός για το μέλλον του τόπου, όμως κανείς δεν ασχολείται το κατά πόσον είναι σοβαροί και υπεύθυνοι οι ψηφοφόροι... Κανείς δεν ασχολείται με το αν υπάρχουν αξίες που να πηγάζουν από την ψυχή...
Οι ευγενείς λοιπόν, δεν είναι αυτοί που γεννήθηκαν από «πολιτικά τζάκια» αλλά αυτοί που κρίνονται σωστοί για την εν γένει δραστηριότητά τους. Αυτοί που έχουν το ανάλογο ψυχικό σθένος. Διότι η γενναιότητα είναι αρετή και όχι απλά επίδειξη σωματικής δύναμης. Και όλα αυτά που μας λέει ο Ορέστης, είτε δεν τα έχουμε διαβάσει ποτέ, είτε τα σνομπάρουμε κιόλας! Και μετά παραπονούμαστε γιατί δεν τα πάει καλά αυτός που ψηφίζουμε στις εκλογές! Δυστυχώς, επιδεικνύουμε το πόσο πλήρεις είμαστε κενῶν δοξασμάτων (κοινώς παραμυθιασμένοι)!
Ο λόγος βέβαια, (που αλλού;) σε ένα ενδεχόμενο να βρεθούμε εκτός ευρώ. Φοβούνται πολλοί για τις μικροκαταθέσεις τους, άλλοι για στάση πληρωμών, άλλοι για το ένα, άλλοι για το άλλο, αναλόγως τι είδους πανικό σερβίρουν τα ΜΜΕ. Μα, η υπευθυνότητα προϋποθέτει τη γενναιότητα. Και η επιλογή της ψήφου, σε κάποιους που δεν είναι τόσο ενδοτικοί όσο οι προηγούμενοι, αν έγινε μόνο και μόνο από την πεποίθηση ότι θα μειωθούν οι φόροι, ή ότι θα αυξηθούν οι μισθοί, τότε έγινε εν μέσῳ πλάνης. Επιλέξαμε κάποια μορφή σύγκρουσης. Όμως καμία σύγκρουση δεν είναι εντελώς ανώδυνη! Πολλές φορές είναι πολύ οδυνηρή. Μόνο που δεν έχουμε τη γενναιότητα να δεχτούμε τις συνέπειες των επιλογών μας. Φοβόμαστε και το δείχνουμε. Ίσως ο Ευριπίδης σήμερα να σιωπούσε. Η προτροπή της συνέτισης δεν θα έβρισκε ευήκοα ώτα. Δεν είμαστε καν σε θέση να τον ακούσουμε (διαβάσουμε), πολλῷ δε μᾶλλον να τον κατανοήσουμε...
